Böcek türlerine DNA barkodlama

---

ESKİŞEHİR (AA) - Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Coşkun Güçlü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bugüne kadar yeryüzünde tanımı yapılmış yaklaşık 1 milyon 500 bin hayvan ve 500 bin bitki türü olduğunu söyledi.

Güçlü, dünya tarihinde 500 bin kadar yok olmuş ancak fosillerden tanınan türleri ve henüz bilim dünyasınca bilinmeyen 3-10 milyon canlının varlığı da hesaba katıldığında, canlıların miktarının ne büyük boyutlara ulaşacağının kolayca anlaşılabileceğini belirterek, çok sayıdaki bu canlıların eşey, mevsimsel ve coğrafik strüktüre bağlı formları sınıflandırmayı daha da karmaşık hale getirmekte olduğunu dile getirdi.

Bu nedenle canlıların gelişen teknikler yardımıyla belli bir sistem içine sokulmasının zorunluluk haline geldiğini vurgulayan Güçlü, "Aksi takdirde canlılar ile ilgili çalışma yapmak değil, onları tanımak imkansız hale gelecektir. Benzer biçimde morfoloji, anatomi, fizyoloji gibi dallarda çalışan araştırmacıların da her şeyden önce üzerinde çalıştığı canlının ne olduğunu kesin olarak bilmeleri gerekir. Diğer taraftan, tarımsal zararlılar ile mücadele edebilmek için hedef organizmanın tam ve doğru olarak tanımlanması şarttır" ifadelerini kullandı.

Son zamanlarda dünya üzerinde biyolojik çeşitliliğin hızla azalması, mevcut canlı türlerinin tespit edilmesi yönündeki gayretleri artırdığını, tür teşhisinde daha yeni ve kesin metotların kullanılması gerekliliğini ortaya çıkardığını söyleyen Güçlü, şunları bildirdi: 

"Klasik sınıflandırmada tarih boyunca kişisel yanılgı neticesinde sayısız hatalar yapılmış bu hatalar zincirleme olarak türler ile ilgili biyolojik ve zirai çalışmaları da olumsuz yönde etkilemiştir. Nitekim, bugün pek çok tür yanlış teşhisler yüzünden sinonim haline gelmiştir. Pek çok türün klasik sistematik metotları ile birbirinden ayrılmasının neredeyse imkansız olması, son zamanlarda canlıların tür teşhisinde moleküler sistematiği ve buna bağlı olarak da genetik materyallerin kullanımını ön plana çıkarmıştır."

-"Dijital kütüphane oluşturma yapılacak çalışmaların kalıcı olmasını sağlayacak"

Dünyada böceklerin sınıflandırılmasında moleküler sistematik kullanımının ilk kez detaylı olarak 1984 yılında yapılmaya başlandığını anımsatan Güçlü, şöyle devam etti:

"Son 5 yılda moleküler teknikler kullanılarak yapılan sistematik çalışmalarda önemli aşamalar kaydedilmiştir. Dünyada bu çalışmaların öncülüğünü Merkezi Kanada'da bulunan Guelph Üniversitesine bağlı 'Canadian Barcode of Life Network Biodiversity' Enstitüsü yapmaktadır. Yapılan çalışmalarda, DNA barkod yöntemi kullanılarak hayvan türlerinin morfolojik olarak birbirinden ayrılabileceği ortaya konmuş ve DNA barkod yöntemiyle ökaryotik canlıların birbirlerinden tür düzeyinde ayrılabileceği ilk defa saptanmıştır." 

DNA barkodlama yönteminin son zamanlarda Türkiye'de de uygulanmaya başladığına değinen Güçlü, "Böcek moleküler sistematiği'nde böceklerin teşhisinde kullanılan temel materyal DNA'dır. Günümüzde böcek türlerinin tespitinde DNA barkodlama yöntemi diğer yöntemlere göre daha doğru ve hızlı sonuç veriyor. Bu konuda dünyada yapılan son çalışmalarda sadece canlıların birbirlerinden ayrılması üzerine değil, aynı zamanda moleküler olarak tanımlanmış türler için bir dijital kütüphane oluşturma ve elde edilen nükleik asitlerin en iyi şekilde saklanması, korunması hususuna da odaklanılmıştır. Dijital kütüphane oluşturma yapılacak çalışmaların kalıcı olmasını sağlayacak" diye konuştu.